(originala prozo)

Mi renkontis lin en la hospitala konsultejo de la psikiatria sekcio kies ĉefkuracisto estis D-ro K, mia malnova amiko.

Mi estis ĵus forlasinta la kirurgian parton en kiu kuŝis mia amikino kaj preterpasante, mi intencis saluti D-ron K post lia reveno en la ĉefurbon. Ni estis tre bonaj geamikoj eble pro tio, ĉar nin ambaŭ altiris la sama temo. Dum nia junaĝo ni legis multajn psikologiajn librojn kaj ofte diskuti pri homaj konfliktoj kaj reagoj. Pasis jaroj kaj li fine efektivigis sian planon fake okupiĝi pri la homa psiko.

Ni apenaŭ komencis la interparolon, kiam mi aŭdis timeman frapadon sur la pordon. Pri tio mi atentigis D-ron K.

"Bonvolu eniri" - li laŭte diris.

Neniu eniris.

Li malfermis la pordon. Mi ne vidis la personon kiu staris ĉe la pordo kaj kun kiu mia amiko vigle parolis.

"Eniru, Marko, ne timu. Min vizitas mia malnova amikino kaj vi povas libere eldiri vian problemon".

Li hezitis kelkan tempon, kvazaŭ li devis unue diskuti kun si mem pri la ĵus starigita propono kaj tiam, iom ŝanceliĝante, li enpaŝis la ĉambron.

Oni povis tuj rimarki ke li estas simpla vilaĝano kvankam lin vestis nur la hospitala robo. Li estis mezstatura, maldika kaj li havis densan kaj malhelan hararon. Li povis havi proksimume 35 jarojn. Li aspektus kiel ordinara homa tipo se oni ne rimarkus ion eksterordinaran en lia irado. Nome, li movis sin kiel iu oldulo forgesinta sian bastonon por sin apogi. Lia vizaĝo montris plenan indiferentecon pri ĉio kio ne koncernis liajn proprajn problemojn. Timeme li haltis apud la tablo kie ni estis sidantaj.

"Bonvolu sidiĝi, Marko."

Li rifuzis la proponon de D-ro K.

Kelkajn minutojn en la ĉambro regis silento. Sur lia vizaĝo respeguliĝis la streĉeco de la trajtoj simila al personoj, kiuj kutimas profunde enpensiĝi.

Mi vivis kun vilaĝanoj kaj mi admiris ilian vivmanieron kaj ilian senkompleksan mondon en kiu konfliktoj aperas kaj malaperas kiel regula sinsekvo de la vivo sen psikaj traŭmatoj kaj neŭrozoj. Ilia ĉiutaga vivo konsistas el aŭtomataj movoj. En ilia mondo bono kaj malbono, ĝojo kaj malĝojo, vivo kaj morto interŝanĝi kiel suno kaj pluvo. Mi enviis ilian simplan filozofion kiu konsistas el la subkonscia instinkta talento facile adaptiĝi al la vivo sen plendoj kaj ambicioj, kaj el la kapablo elekti kaj trovi etajn plezurojn inter la longdaŭra kaj pena laboro. Vivante inter ili mi neniam renkontis personon, kiu havis psikajn problemojn aŭ urbanajn neŭrozojn.

Kaj nun, antaŭ mi staras la vilaĝano kies suferon mi rekonas. Ĝi kuŝas sur lia vizaĝo kaj mi sentis la doloron kvazaŭ ĝi apartenus al mi mem. Li verŝajne neniam cerbumis pri tiu abstrakta vorto kaj eĉ se oni demandus lin pri ĝia signifo li ne scipovus respondi.

"Sinjoro doktoro" - li diris subite kaj per la la fingro tuŝis sian kapon - "mi sentas kvazaŭ mi fariĝos freneza. Io nekonata kuŝas en mia kapo kaj min turmentas. Mi daŭre havas intereson pri nenio. Kion mi faru, diru al mi, sinjoro doktoro."

Kun granda peno li elparolis tiujn vortojn kvazaŭ ĉiu aparta vorto apartenus al lia sufero.

"Marko," - respondis D-ro K parolante malrapide kaj enpense - "estu pacienca, mi petas vin. Via problemo estas, ke vi pro io suferas kaj ni ambaŭ devas trovi la kialon. Legu libron! Eble tie vi trovos ion, kio ekinteresos vin."

La sufero sur lia vizaĝo pliakriĝis.

"Mi ne scipovas legi, sinjoro doktoro" - li diris honteme.

Instinktofulme mi kvazaŭ ekkriis:

"Mi ekhavis la ideon" - mi diris al D-ro K.

"Kion vi, do, proponas fari?" - demandis min D-ro K.

"Donu al mi permeson ĉiutage viziti Markon. Nenion alian mi diru al vi antaŭ la rezulto montriĝos."

Mia patro estis vilaĝa instruisto kaj mi bone konis kelkajn vilaĝanojn kiuj scipovis nek legi nek skribi. Ili apartenis al la malnova generacio, kiu ne havis okazon frekventi la elementan lernejon. En tiu tempo ne ekzistis leĝe deviga instruado. Ili verŝajne ne estis profunde malfeliĉaj pro tio ĉar ili ĉiam devis peti mian patron tralegi la ĵus alvenintan leteron al kiu necesis respondi, sed eble ili hontis pro la nekapablo Supozeble ke ili portis en si la subkonscian senton de malplivaloreco, kiu eble iel amarigis ilian vivon, sed tamen ne grave ilin ĝenis.

Poste, dum mi oficis en la urbo, mi ofte helpis nian purigistinon, kiu venis el la vilaĝo kaj edziniĝis al la urbano kiu poste ŝin forlasis. Mi korespondis kun ŝia filo, kiu soldatservis. Mi ofte pensis pri tio kiel ŝi konfidis min kaj kredis ke mi skribas ekzakte tion kion ŝi diktas, same ke mi tralegas al ŝi ĉiun vorton kiu staras en la letero. Ŝi estis natura, senkompleksa estaĵo kiu neniel sentis honton aŭ malplivalorecon kaj ne trovis ke la arto scipovi legi kaj skribi estas nepre necesa bezono en la vivo.

Tamen mi ofte cerbumadis pri la mondo, en kiu ne regas la ĉioscianta potenco. Dum miaj vojaĝoj tra foraj kaj nekonataj landoj de aliaj kontinentoj, kies lingvojn mi ne konis, nek povis legi ties skribsistemojn mi pensis pri tiuj, kiuj ne scipovas skribi nek legi sian propran lingvon.

Mi trovis kelkajn alfabetlibrojn kaj instruis Markon per propra pedagogia sistemo. En la komenco li forte dubis pri la sukceso.

"En mia aĝo kaj kun stulta kapo mi neniam atingos la rezulton."

Mi insistis.

"En via aĝo, Marko ĉio estas ebla. Vi havas 36 jarojn, ĉu ne? Se vi estas diligenta kaj obstina vi eĉ povas akiri la universitatan diplomon. Vi estas saĝa kaj kapabla homo kaj survoje por malkovri la alian mondon. Resaniĝi vi nepre devas, ĉu ne?"

Mi konstante kaj persiste vortatakis lin. Li estis devigata sin defendi. Kaj fine ni ambaŭ sukcesis.

Post unu monato, kial mi ne plu dubis pri la rezulto de mia eksperimento, mi alparolis D-ron K kaj proponis al li ke Marko revenu hejmen.

"Mi facile malkovris vian planon" - li diris al mi, ĝoja pro la sukcesa kaj efika terapio. Kaj li aldonis duonŝerce kaj duonserioze: "Kelkfoje okazas, ke eĉ al psikiatroj mankas fantazio."

Mi ne emis diskuti kun mia amiko pri miaj revoluciaj ideoj. Mi ja ne estas profesiulo kaj eĉ, se mi estus, mi ne kredas ke mi emus esti la unua kiu volis ŝanĝi la tutan sistemon de la psika kuracado. Revoluciulo estas homo ribelema, persista, forta kaj obstina. Li devas batali dum la tuta vivo kaj kutime la sukceso triumfas post tie morto. Ne, mi ne emas endanĝerigi mian trankvilan vivon, sed tamen mi fieris pro la fakto, ke Marko ne plu suferos, pri tio mi estis tute certa.

Mi promesis al Marko daŭre venadi kaj instrui lin. Mi sciis, ke baldaŭ li kapablos instrui sin mem. Li loĝis en la vilaĝo situanta 30 km-ojn for de la urbo. Li vivis tie kun la edzino. Ili estis seninfanaj. En la frua aĝo mortis la filo pro la infekta malsano.

Mi ofte cerbumis pri tio, kiel estiĝis la sufero ĉe Marko, la sufero kiu premadis lin kaj kaŭzis apation pro kiu li devis enhospitaliĝi.

Mi konsciis pri tio ke Marko ne sciis pro kio li suferas. Alie li certe mencius la kaŭzon kiu turmentis lian animon. Li ne konis la teknikon de pensado. Verŝajne liaj pensoj kolektiĝis sub tavoloj de la nekonscio kiel iu abstrakta volvaĵo, kiun oni devas malbobeni kaj konscie sekvi la fadenon de kialo.

Jen, kion mi malkovris en la vivo de Marko.

Li naskiĝis en la tre malriĉa provinco kaj en la familio riĉa je infanoj. La plej proksima lernejo estis 10 km-ojn for de la vilaĝo. La ĉifone vestitaj knaboj estis paŝtistoj kaj necesaj helpantoj de la familio. Iun tagon, la vilaĝon vizitis fremdaj personoj kaj postlasis libron, kiun Marko trovis survoje al la herbejo. Li ĝin foliumis kaj rigardis kolorigitajn bildojn kaj nekonatajn literojn per streĉaj okuloj. Al neniu li parolis pri la trovita libro nek ĝin montris al la familianoj. Ĝi fariĝis lia sekreta ludilo. Eble li legis el ĝi siajn proprajn elpensaĵojn, ĉar la signifon de frazoj kaj vortoj li ne komprenis. Kial li neniam pensis pri ebleco esti instruata aŭ provi instrui sin mem restos demando al kiu eĉ li, ne kapablus respondi. Lia deziro sin kaŝis en la subkonscio kaj tiel naskiĝis la sufero.

Liaj gepatroj akceptis la ŝtatan proponon translokiĝi en la riĉan provincon, kie ili ricevis dometon kaj etan terpecon. En tiu tempo Marko jam pasis la aĝlimon por frekventi la elementan lernejon.

Tre supozeble etas, ke li hontis pro sia nescio kaj kvankam en tiu vilaĝo ne troviĝis analfabetoj, Marko tamen nenion entreprenis por instruiĝi. Jam en tiu tempo li estis indiferenta por ĉio, kio lin ĉirkaŭis laborante senĉese kvazaŭ iu aŭtomato. La gepatroj supozis ke la naturo krei lin tia kaj estis fieraj pro sia bonkora kaj obeema filo.

En la najbara domo vivis la vidvino kaj ŝin vizitadis juna nevino el la malproksima vilaĝo. La gepatroj de Marko kaj la vidvino decidis, ke la gejunuloj geedziĝu. Ili ambaŭ ne kontraŭstaris al la komuna volo ĉar ili havis reciprokajn sentojn de plaĉo kaj obeo. Ŝi estis solinfano kaj ŝiaj gepatroj preferis, ke la juna paro vivu kun ili.

Marko venis en la fremdan domon kaj ree en la alian regionon de la lando. La bogepatroj estis tre simpatiaj kaj afablaj homoj, neniam montrintaj al li sian superecon, ĉar ĉio estis ilia propraĵo.

"Rakontu al mi ion pri Marko" - mi demandis lian edzinon. "Ĉu li ĉiam aspektis indiferenta por ĉio kio lin ĉirkaŭas? Ĉu vi povas imagi pro kio li estis malkontenta?"

"Mi ne scias. Lia konduto neniam min ĝenis. Li estas bona edzo kaj laborema homo. estas vero ke li ĉiam silentas, sed pro tio mi neniam estis ĝenata. Mi ĉiam havis la senton ke Dio kreis lin tia. En la lasta tempo mi rimarkis, kio lin turmentas. Iom post iom li tute ŝanĝiĝis kaj fine li ne plu kapablis labori."

"Ĉu vi ne rimarkis, ke lia stato pliboniĝis?"

"Nenion mi scias pri tiu malsano, sed vi tute pravas. Li kondutas alimaniere kvazaŭ li ne plu estas la sama persono."

Kaj la edzino pravis. Marko progresis tre rapide kaj jam scipovis legi kaj skribi sufiĉe bone por komencanto. La edzino mire nin ambaŭ rigardis ne komprenante, ke la instruado havas rilaton al lia malsano.

Li fariĝis babilema, ridetanta kaj montris videblan ĝojon pro tio ĉar li fine eniris la mondon de scio. Li juniĝis kaj kokete ludis kun siaj movoj kiel junulo kiu la unuan fojon enamiĝis.

Mi proponis al Marko ke li nepre frekventu la vesperlernejon en la urbo kaj finu la ordinaran elementan edukadon.

Marko min ne plu bezoni.

"Kie mi danku al vi? Eĉ se mi estas riĉulo mi ne povus rekompenci vian helpon."

"Eble iam en via vivo vi havos la okazon helpi iun alian sufernton. Oni ne rekompencu tiun kiu propravole faris ion bonan. Kaj kroem kial vi min danku? Estis por mi granda plezuro ke la rezulto motriĝis sukcesa."

La okuloj de Marko brilis kaj elradiis nepriskribelan feliĉon. Li havis senton de renaskiĝo. Li ne bezonis tion klarigi al mi. Mi lin bone komprenis.

Mi me travivis la samon, nur la kaŭzo de mia sufero ne estis la sama. Neniu min heplis. Mi studis la homan psikon kaj estis kapabla helpi min mem. Tial, mi ellernis la tehnikon helpi la alian.

Post la sukcese finita elementa edukado, D-ro K, kiu restis en la amika kontakto kun Marko, proponis ke li finu la kurson por flegistoj kaj dungis lin en sia sekcio.

Marko sukcesis en la studenta ekzameno.

Marko fariĝis juristo. Li ne plu suferis. Li dediĉis sian vivon kaj kapablojn al tiuj kiuj estis suferantaj.

Zora Heide