IN MEMORIAM
LUCIJA BORČIĆ (1921-2015),
honora membro de UEA
Ŝi naskiĝis la 26-an de julio 1921 en Podšpilje, insulo Vis (Kroatio). Ĝis
emeritiĝo ŝi estis oficistino de la Plastikarta Asocio de Kroatio.
Ŝi esperantiĝis en la jaro 1940 kaj de la jaro 1946 aktive partoprenas en la
movado. Ŝi gvidis diversgradajn kursojn, kaj plenumis diversajn funkciojn ĉe la
loka kaj nacia niveloj. Ŝi estis unu inter la iniciatintoj de la 38-a Universala
kongreso de Esperanto okazinta en Zagreb (1953). Ŝi partoprenis plurajn UK-ojn
kaj aliajn E-aranĝojn.
Lucija Borčić dum sepdeko da jaroj donis nemezureblan kontribuon al la
disvastigo de la kroata kulturo, ĉefe la verkita vorto.
Dank' al ŝiaj tradukoj al Esperanto, la verkoj de la kroataj aŭtoroj atingis eĉ
la plej forajn regionojn de la terglobo, ĉar ne ekzistas lando en kiu loĝas eĉ
la plej malgranda nombro da Esperanto-parolantoj, en kiu ne alvenis iu el la
tradukverkoj al kio kontribuis Lucija Borčić.
Ŝi estas la plej fruktodona tradukistino de la kroata literaturo al Esperanto.
Ŝi i.a. tradukis verkojn de Marko Marulić 1450-1524), Marin Držić (1508-1567),
Petar Hektorović (1487-1572), Petar Zoranić (1508-1543/1569), Ivana Brlić
Mažuranić (1874-1938), Milan Begović (1876-1948), Antun Šimić (1898-1925), Ivo
Andrić (1892-1975), Mile Prpa (1944), Vesna Parun (1922-2010), Siniša Glavašević
(1960-1991), Ivan Golub (1930), Šimun Šito Ćorić (1949) kaj de aro de poetoj
kies verkoj aperis en diversaj antologioj. Ŝia vivverko estas duvoluma vortaro
kroat-esperanta kaj esperant-kroata.
En ŝia traduko la "Kaskado" de Dobriša Cesarić (1893-1941) "fluas" de Norda
Ameriko al Novzelando, de Meksikio al Japanio. Sed ĝi ne nur fluas, la ritmo
samkiel en la kroata originalo, al la okuloj de leganto kreas la bildon de
kaskado, samkiel en la traduko "La nigra akvo" de Mate Meršić Miloradić
(1850-1928).
Dank' al ŝiaj tradukoj en la koroj de multaj Esperantistoj dise de la mondo
troveblis loko por la urbo Zagrebo, ĉar ŝi ankaŭ tradukis kvar turismajn
prospektojn.
La verkoj kiujn tradukis Lucija Borčić troviĝas en la plej grandaj esperantaj
bibliotekoj (Rotterdam, Aachen, Vieno, Romo, Tokyo), sed same en la
Esperanto-parko en Cormano (Italio) kie kiel malfermita libro troveblas la
tradukita ĉapitro de Judita kies verkisto estas la „patro de la kroata
literaturo“ Marko Marulić.
Menciindas, ke ankaŭ dank' al ŝiaj E-tradukoj, iuj verkoj de la kroataj
verkistoj estis retradukitaj al aliaj naciaj lingvoj (Dubravko Horvatić-finna,
Vjekoslav Majer-dana, Dragutin Tadijanović-ĉina, persa).
Tiamaniere al la mondo ŝi eble eĉ ne konscie malfermis nemezureblan trezoron de
la kroata popolo, samkiel tiel el la patrolando, kiel tiu de la kroatoj vivantaj
en Aŭstrio, Hungario, Rumanio, Italio kaj Svislando.
Ŝi estas honora membro de la Universala Esperanto Asocio (2001) kaj membro de la
Akademio Literatura de Esperanto (antaŭ Esperantlingva Verkista Asocio).
Ankaŭ en la granda aĝo kaj malsano, ŝi ne ĉesis labori, male ŝi daŭre strebis
fari tion kion ŝi faris dum la „tuta esperanta vivo“: ŝi tradukis kaj pli junajn
ŝi kondukis al la sekretoj de la tradukado kun mildaj rimarkoj en iliaj verkoj.
Siaj lastaj korektaĵoj ŝi faris kvar semajnojn antaŭ la morto. Siajn lastajn
korektaĵojn ŝi faris kvar semajnojn antaŭ la morto.
Ŝi mortis en Zagreb la 14-an de novembro 2015.
(kompilis: Marija Belošević)
IM MEMORIAM: LUCIJA BORČIĆ (1921.-2015.)
Rođena je 26. srpnja 1921. u Podšpilju, otok Vis. Do umirovljenja radila u
Udruženju likovnih umjetnika Hrvatske.
Esperanto govori od 1940. godine, a od 1946. aktivna je u esperantskom pokretu.
Vodila je tečajeve raznih stupnjeva, te obavljala razne dužnosti na lokalnoj i
nacionalnoj razini. Bila je jedna od inicijatorica 38. Svjetskog esperantskog
kongresa koji je održan u Zagrebu 1953.
Lucija Borčić je tijekom sedamdesetak godina dala nemjerljiv doprinos širenju
hrvatske kulture, poglavito pisanom riječju. Zahvaljujući prijevodima na
esperanto, djela hrvatskih autora došla su i do najudaljenijih točaka na kugli
zemaljskoj, jer nema zemlje u kojoj se nalazi ma i najmanji broj govornika
esperanta, a da nije do tamo stiglo neko od djela u kojem je obol dala Borčić.
Ona je najplodonosnija prevoditeljica hrvatske književnosti na esperanto. Među
ostalima prevela je djela Marka Marulića (1450.-1524.), Marina Držića
(1508.-1567.), Petra Hektorovića (1487.-1572.), Petra Zoranića
(1508.-1543./1569.), Ivane Brlić Mažuranić (1874.-1938.), Milana Begovića
(1876.-1948.), Antuna Šimića (1898.-1925.), Ive Andrića (1892.-1975.), Mile
Prpe (1944.), Vesne Parun (1922.-2010.), Siniše Glavaševića (1960.-1991.), Ivana
Goluba (1930.), Šimunu Šite Ćorića (1949.), te mnoštva pjesnika čija su djela
objavljena u raznim antologijama. Njeno životno djelo je rječnik u dva toma
hrvatsko-esperantski i esperantsko-hrvatski.
U njenom prijevodu "Slap" Dobriše Cesarića (1893.-1941.) "teče" od Sjeverne
Amerike do Novog Zelanda, od Meksika do Japana. No, ne samo da teče, nego
ritmičnost, kao i u originalu, čitatelju pred očima stvara sliku slapa, isto kao
i prijevod "Črne vode" Mate Meršića Miloradića (1850.-1928.)
Zahvaljujući njenim prijevodima u srcima mnogih esperantista širom svijeta našlo
se mjesto i za grad Zagreb, jer je i sama prevela čak četiri prospekta.
Djela koja je prevela Lucija Borčić nalaze se i u najvećim esperantskim
knjižnicama (Rotterdam, Aachen, Beč, Rim, Tokyo), ali i u Esperantskom parku u
Cormanu (Italija) gdje se u otvorenoj knjizi nalazi ulomak prijevoda na
esperanto "Judite" Marka Marulića.
Valja istaknuti, kako su zahvaljujući njezinim esperantskim prijevodima djela
nekih hrvatskih pisaca prevedena na druge nacionalne jezike (Dubravko Horvatić - finski,
Vjekoslav Majer - danski, Dragutin Tadijanović - kineski, perzijski).
Na taj način svijetu je možda i nesvjesno otkrila nemjerljivo blago hrvatskog
naroda, i to kako ono iz domovine, tako i Hrvata iz Austrije, Mađarske,
Rumunjske, Italije, Švicarske.
Lucija Borčić bila je počasni član Svjetskog esperantskog saveza (od 2001.
godine) i Esperantske književne akademije.
I u poodmakloj dobi, ni u bolesti nije posustajala, već je i dalje nastojala raditi
ono što je radila cijeli "esperantski vijek", prevađati i mlađe upućivati u
tajne prevođenja blagim opaskama na njihove radove. Posljednji esperantski tekst
je korigirala četiri tjedna prije smrti.
Suradnja Lucije Borčić i Hrvatskog
esperantskog saveza seže na sam početak Saveza. Dakle, punih 24 godine.
Tijekom svih tih godina, prevela je mnoštvo
tekstova, a nebrojeno njih je jezično pregledala.
HES je objavio njen prijevod "Priča iz
Vukovara" Siniše Glavaševića (2006.).
Prijevodima je dala doprinos i izdanjima
Hrvatskog esperantskog saveza:
1992.: Poemaro de kroatoj en Hungario / Pjesništvo Hrvata u Mađarskoj (Stipan
Blažetin, Marko Dekić, Mijo Karagić, Đuro Pavić, Lajoš Škrapić)
2006.: Poemaro de la burglandaj kroatoj /Pjesništvo gradišćanskih Hrvata(Mate
Meršić Miloradić, Ivan Blažević, Ferdinand Sinković, Mate Šinković, Lajoš
Škrapić, Ivan Horvat, Matilda Bolcs, Peter Tyran, Dorotea Zeichmann, Timea
Horvat, Franc Rotter)
2007.: Poezio de molizaj kroatoj / Pjesništvo moliških Hrvata (zajednički
prijevod sa Zorom Heide: Josip Barač, Gabriele Blascetta, Giuseppe Cicanese,
Giovanni de Rubertis, Angelo Genova, Enrico Giorgetta, Mario Giorgetta, Rocco
Giorgetta, Leopoldo Lalli, Milena Lalli, Emilio Ambrogio Paterno, Lucio Piccoli,
Pasquale Piccoli, Gabriele Romagnoli, Antonio Sammartino)
2008.: Šimun Šito Ćorić Nije sve što oči vide – Granice su da se prijeđu – putne
kronike
2009.: Ivan Golub Lumo kaj ombro / Svjetlo i sjena (zajednički prijevod sa Zorom
Heide i Marijom Belošević)
2011.: Ljubica Kolarić-Dumić Ususret svojoj zvijezdi / Renkonten al sia stelo
Preminula je u Zagrebu, 14. studenoga 2015.
Pogreb Lucije Borčić bit će u utorak,
17. studenoga u 13.20 sati na groblju MIROŠEVAC.
Entombigo de Lucija Borčić estos mardon,
la 17-an de novembro je la 13.20h
ĉe la zagreba tombejo MIROŠEVAC.
14.08.1941.-14.08.2014.
SV. MAKSIMILIJAN KOLBE
Nebeski zaštitnik katolika esperantista
73. obljetnica mučeništva
